چکیده
بطورکلی اولین قـدم در اجـراي رویکرد مدیریت شیلاتی زیست بوم محور، داشتن دانش کافی در مورد آن زیست بوم و بـه ویژه زیسـتگاه مطلوب گونه هدف و پراکنش آنها در ارتباط با متغیرهاي محیطی اسـت. برای این مطالعه، از یک مجموعه داده های ماهیگیری 5 ساله شناور های پرساینر (98-1394) ایرانی که صید روی گله های آزاد در مناطق آب های دریای عمان و اقیانوس هند انجام می دهند استفاده شد. مدل سازی مطلوبیت زیستگاه تون ماهیان با استفاده از داده های ماهواره ای و محیطی با دو روش مدل خطی تعمیم یافته (GAM) و روش ماشین بردار پشتیبان (SVM) انجام گردید، بر اساس روش آنالیز کاهشی، عرض جغرافیایی، جریانات دریایی، ارتفاع سطحی دریا و شوری سطحی آب به عنوان متغیرهای تاثیر گذار برای حضور/ عدم حضور این گونه ها در زیستگاه تشخیص داده شدند، از مدل GAM و SVM برای استخراج نقشه های زیستگاه های مطلوب بر اساس احتمال حضور هر گونه استفاده شد. بر اساس نتایج بدست آمده تون ماهیان به خصوص گونه های گیدر و هوور مسقطی در سرتاسر آبهای اقیانوس هند و دریای عمان پراکنش دارند، در حالی که چندین منطقه به عنوان نواحی با تمرکز و تراکم بالای ماهی تشخیص داده شدند اما در زمان های مختلف پراکنش و حضور تون ماهیان در این مناطق ثابت نبوده است. در آب¬های ایرانی دریای عمان، نقشه های مطلوبیت زیستگاه تون ماهیان نشان دادند که در فصل های تابستان و بیشتر در پاییز از منطقه سیریک به سمت شرق دریای عمان مطلوبیت بالای زیستگاه ماهی گیدر (مختصات 57 تا 64 درجه شرقی طول جغرافیایی و 25 تا 27 درجه شمالی عرض جغرافیایی) خواهد بود این در حالی است که برای ماهی هوور مسقطی در فصل تابستان مناطقی به مختصات 59 تا 62 درجه شرقی طول جغرافیایی و 24 تا 26 درجه شمالی عرض جغرافیایی (از منطقه بیاهی به سمت شرق دریای عمان) احتمال تمرکز مطلوبیت زیستگاه ماهی هوور مسقطی پیش بینی میشود. ۲۳ تا ۲۵ درجه عرض شمالی و ۵۷ تا ۶۰ درجه طول شرقی زیستگاه‌های مطلوب ماهی هوور می‌باشند که با تراکم بالا در این مناطق پراکنش دارند و بیانگر تمایل زیست این گونه، در منطقه فلات قاره و آبهای کرانه ایی است. در سمت شرق دریای عمان از منطقه بریس تا خلیج گواتر از مطلوبیت زیستگاه این گونه کاسته می شود. بر اساس نتایج تحقیق حاضر به نظر می‌رسد متغیرهای غلظت کلروفیل-a و ارتفاع سطح دریا (SSH) گرچه از نظر آماری معنی‌دار هستند، اما در کنترل حضور و فراوانی ماهی هوور در منطقه از اهمیت ثانویه برخوردار هستند. درغرب آب¬های اقیانوس هند شاخص مطلوبیت زیستگاه در عرض جغرافیایی5 درجه شمالی تا 5 درجه جنوبی (در آبهاي شرقی آفریقا (حوالی سومالی ، کنیا و تانزانیا)) ، به عنوان مرز یا منطقه ای که بیشترین حضور ماهی هوور مسقطی در فصل پاییز و برای ماهی گیدر در فصل تابستان و پاییز را نشان می دهد. در بخش شرقی اقیانوس هند، زیستگاه های با احتمال مطلوبیت بالا را برای ماهیان تون گیدر و هوور مسقطی در فصل بهار و زمستان در مختصات طول جغرافیایی ۶۳ تا ۷۵ درجه شرقی و ه تا ۱۰ درجه جنوبی عرض جغرافیایی (آبهای جزایر مالدیو به سمت استوا) پیشنهاد میدهد.