چکیده
چکیده
گسترش روز افزون پرورش ماهیان خاویاری، لزوم توجه به ارتقاء سلامت و پیشگیری از بروز بیماری ها در این ماهیان را با اهمیت ساخته است. بهبود كارایی سیستم ایمنی ماهی یكی از روش های مهم پیشگیری از بیماری‌ها و تحریك رشد می باشد. در بین محرك های ایمنی، انواع طبیعی آن بویژه عصاره های گیاهی، به علت ایجاد آسیب كمتر به ماهی و محیط زیست، طی سال های اخیر مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. ارزان بودن، دسترسي آسان، بکارگيري راحت، و عدم ايجاد عوارض جانبي از جمله مزاياي جايگزين نمودن گياهان دارويي به جاي تركيبات شيميايي است. فیل¬ماهی(Huso huso) یکی از ماهیان با ارزش اقتصادی در جهان است که طی دو دهه¬ی اخیر عوامل گوناگونی موجب کاهش میزان ذخایر این ماهی در دریای خزر گردیده است لذا به نظر می رسد استفاده از عصاره های گیاهان دارویی در محیط های پرورشی می تواند در ارتقای سلامت این ماهیان حائز اهمیت باشد. در تحقیق حاضر، اثرات دو نوع پودر عصاره سرخارگل (Echinacea purpurea) و سیر (Allium sativum) بر عملكرد رشد و تقويت سيستم ايمني فیلماهی (Huso huso)، طی دوره پرورش 8 هفته ای مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور 420 عدد فیل ماهی با میانگین وزنی 26/0 ±74/27 گرم به طور تصادفی در 21 وان فایبرگلاس نیم تنی (با حجم آبگیری 350 لیتر) در هفت تیمار مختلف با سه تکرار شامل یک گروه شاهد، سه گروه آزمایشی از مقادیر مختف پودر عصاره سرخارگل (250، 500 و 1000 میلیگرم) و سه گروه آزمایشی از مقادیر مختف پودر عصاره سیر (250، 500 و 1000 میلی گرم) در یک کیلوگرم غذا مورد استفاده قرار گرفتند. ضمن اینکه در دوره پرورش، زیست سنجی های دوره ای و همچنین اندازه گیری شاخص های فیزیکی و شیمیایی آب پرورشی نیز انجام گردید. در این مطالعه، در شاخص های رشد نظیر وزن نهایی، طول نهایی، بیومس نهایی، تولید نهایی، افزایش وزن ماهی، رشد روزانه، درصد افزایش وزن بدن و نرخ رشد ویژه فیل ماهیان بین تیمارها و شاهد اختلاف معنی دار آماری مشاهده شد (0.05> P). این شاخص ها در تمامی تیمارها در مقایسه با گروه شاهد، دارای روند افزایشی بوده، بطوریکه تیمار 6 (1000 میلی گرم پودر عصاره سرخارگل در کیلوگرم غذا) به شکل معنی¬داری بیشتر از همه تیمارها بوده است. همچنین ضریب تبدیل غذایی نیز در این تیمار به شکل معنی داری نسبت به سایر تیمارها کاهش نشان داد (0.05> P) . در میزان آنزیم¬های ALP و LDH نیز اختلاف معنی داری بین تیمارها و گروه شاهد مشاهده شد (0.05> P). بیشترین میزان آنزیم ALP در گروه شاهد و کمترین مقدار آن در تیمار 4 (250 میلی¬گرم پودر عصاره سرخارگل در یک کیلوگرم غذا) مشاهده گردید (0.05> P). بیشترین میزان آنزیم LDH نیز در گروه شاهد و تیمار 6 مشاهده شد اما میزان آنزیمهای ALT و AST بین تیمارها و گروه شاهد اختلاف معنی داری نداشت. بررسی آنزیم های کبدی بیانگر عدم بروز عوارض در کبد فیل ماهی پرورشی در تیمارهای حاوی عصاره در مقایسه با گروه شاهد بوده است. همچنین در مقادير لیزوزیم، ایمنوگلوبولین M و فعالیت آلترناتیو کمپلمان بین تیمارهای مصرف کننده عصاره های گیاهی در مقایسه با گروه شاهد اختلاف معنی دار آماری مشاهده گردید (P<0.05). نتایج این تحقیق نشان داد که بالاترین سطح ایمنی در تیمار 6 بوده است. مطالعه حاضر نشان داد که شمارش کلی باکتریهای روده در تیمارها و گروه شاهد دارای اختلاف معنی دار آماری می باشد (p>0.05). بطوریکه بیشترین میزان شمارش فلور باکتریایی روده در گروه شاهد و کمترین مقدار در تیمار 6 (سرخارگل) مشاهده گردید. همچنین، افزایش معنی داری در مقادیر باکتری های اسیدلاکتیک در تیمارهای تغذیه شده با عصاره های گیاهی و به ویژه با عصاره سرخارگل نسبت به گروه شاهد مشاهده گردید (p<0.05). بطوریکه بیشترین مقدار این نوع باکتری در تیمار 6 (سرخارگل) و کمترین مقدار در گروه شاهد شمارش شد. در مقایسه اثربخشی دو نوع عصاره، ضمن مشاهده تأثیرات بارزتر پودر عصاره سرخارگل در مقایسه با پودر عصاره سیر، می توان با افزودن 1000 میلیگرم عصاره سرخارگل به یک کیلوگرم غذای مصرفی فیل ماهی، شاهد تاثیرات چشمگیری در بهبود عملکرد رشد و ارتقای عملکرد شاخص های ایمنی و در نتیجه پیشگیری از بروز برخی بیماری های شایع در این ماهیان را متصور بود.