برآورد ضریب بازگشت شیلاتی ماهیان
خاویاری با استفاده از پلاک گذاری
بهروز فدایی
با همکاری:
هاشم جوشیده ـ محمود توکلی ـ محمد رضا بهروز خوشقلب ـ مهدی مقیم
استان گیلان ـ رشت
انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری دکتر دادمان
بخش مدیریت ذخایر
شماره ثبت
1456/84
وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران
چکیده
در سال 1377 ، پروژه ای تحت عنوان برآورد ضریب بازگشت شیلاتی ماهیان خاویاری با روش پلاک گذاری تصویب شد که فاز اول عملیات پروژه از سال 1379 آغاز گردید. در این تحقیق بمنظور بررسی ضریب بازگشت شیلاتی ماهیان خاویاری از سال 1382 ـ 1379 در 3 مرکز تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری شهید دکتر بهشتی، شهید رجایی و شهید مرجانی تعداد 266796 عدد ماهی خاویاری قره برون، ازون برون، چالباش، شیپ و فیلماهی در 3 گروه وزنی زیر 3 گرم، 5 ـ 3 گرم و 10 ـ 6 گرم با روش CWT علامتگذاری و در رودخانه های منتهی به دریای خزر رهاسازی گردید. علاوه بر ماهیان علامتگذاری شده با روش CWT، طی سالهای
1382 ـ 1381 در مراکز فوق تعداد 192000 عدد بچه ماهی قره برون، چالباش و شیپ در اوزان 10 ـ 2 گرم، با روش قطع سبیلک علامتگذاری گردید. جهت صید ماهیان خاویاری علامتگذاری شده در اعماق زیر 10 متر دریا از روش ترال، دام گوشگیر و پره های صیادی استفاده گردید. عملیات صید با ترال طی سالهای 1380 ـ 1379 صورت گرفت که در نهایت تعداد 35 عدد قره برون و8 عدد ازون برون صید گردید که هیچیک از ماهیان فوق واجد علامت CWT نبودند. عملیات صید با دام طی سالهای 1381 در استان گیلان و1382 در استان های گیلان و مازندران و گلستان صورت گرفت که در نهایت تعداد 1690 عدد ماهی خاویاری صید گردید که از این تعداد قره برون 1562 عدد، ازون برون 99 عدد، شیپ 17 عدد، چالباش 8 عدد و فیلماهی 4 عدد بود. با توجه به بررسیهای صورت گرفته 9 عدد قره برون علامتگذاری شده در اوزان 10 ـ 6 گرم، 11 عدد قره برون در اوزان 5 ـ 3 گرم، 6 عدد قره برون در اوزان زیر 3 گرم و نیز 2 عدد ازون برون علامتگذاری شده در اوزان 10 ـ 6 گرم واجد علامت CWT بودند. بر اساس فرمول تخمین جمعیت تعداد بچه ماهیان خاویاری قره برون و ازون برون موجود در بخش ساحلی دریا تا عمق زیر 10 متر در استان گیلان در سال نمونه برداری 1381 بترتیب 1317750 و 470000 عدد و در سال 1382 بترتیب گونه ها معادل 5452773 و 91000 عدد بوده است (محاسبه بر حسب ماهیان واجد علامت CWT).
تعداد ماهیان قره برون صید شده در پره های صیادی واقع در استان گیلان در سال 1382 (از تاریخ 10/7/1382 لغایت 1/10/1382) معادل 2978 عدد بوده که از این تعداد 37 عدد واجد علامت قطع سبیلک بود. بر اساس فرمول مذکور، تعداد بچه ماهیان موجود در بخش ساحلی دریا تا عمق زیر 10 متر در استان گیلان در سال نمونه برداری 1382 (محاسبه بر حسب ماهیان واجد علامت قطع سبیلک)، معادل 4420000 عدد بوده است.
با توجه به تعداد صید ماهیان خاویاری علامتگذاری شده با روش قطع سبیلک، روش علامتگذاری اخیر بهمراه روش CWT می تواند به عنوان یک روش علامتگذاری در برآورد ضریب بازگشت شیلاتی مورد استفاده قرار گیرد. در خصوص وزن مناسب رهاسازی، اطلاعات بدست آمده (با توجه به محدودیت زمان علامتگذاری و نمونه برداری) کافی نبوده ولی نتایج بدست آمده می تواند راهگشایی جهت ادامه کار برای سالهای آتی گردد.
واژه های کلیدی: ماهیان خاویاری ـ علامتگذاری ـ CWT ـ قطع سبیلک