چکیده
برای مدیریت درست و پایدار درياچه‌ها، آگاهي از تنوع گونه‌‌ای ماهيان، اطلاعات جمعيتي، اندازه ذخيره، بارگیری مواد مغذی، خوراک‌خوری و جابه‌جایی انرژی مواد آلی، و اندازه مناسب برداشت آبزیان ضروری است. پرورش ماهي در دریاچه سد درودزن در استان فارس از دهه‌های پیش انجام می‌شده است. این پژوهش با هدف توصیف ساختار خوراکی اجتماع ماهیان، و ارزیابی میانکنش‌های خوراکی ماهیان، برای درک توان تاثیرگزاری آن‌ها در شکل‌دادن به اجتماع ماهیان و رسیدن به تولید پایدار ماهی انجام شد. نمونه‌برداري از فيتوپلانكتون‌ها، زووپلانكتون‌ها، گیاهان آبزی، و ماهیان در سه ایستگاه در نزدیک تاج سد، میانه دریاچه و غرب دریاچه در چهار فصل از مهر 1398 تا شهریور 1399 انجام شد. ماهیان شمارده و زیست‌سنجی شدند. برای برآوردکردن توده زنده، روش تهی‌سازی مدل لسلی و مدل لو‌کرن با واحد فراوانی صید بر واحد تلاش به‌کار برده شد. داشته‌های معده‌ی ماهیان و ترکیب خوراک ماهیان بررسی شد. در مجموع 46 گونه از 33 خانواده از فیتوپلانکتون دریاچه شناسایی شد که در 11 رده و 6 شاخه جا دارند. در پاییز سیانوباکتریا، در زمستان کریزوفایسه و کلروفایتا، و در بهار و تابستان کریزوفایسه غالب بود. هفده گونه از هشت خانواده از گروه‌های زوپلانکتون دریاچه شناسایی شد که در سه رده جا دارند. بی‌مهرگان کف‌زی در پنج تاکسون (Chironomidae، Heptageniidae، Cyrenidae، Haplotaxida، Nematoda) شناسایی شد. گونه‌های شناسایی‌شده‌ی گیاهان آبزی از دو گونه Myriophyllum spicatum و Potamogeton nodosus بود. یازده گونه ماهی (کپور معمولی، حِمری، شاه‌کولی، سیاه‌ماهی فلس‌درشت، سیاه‌ماهی سعدی، کپور نقره‌‌ای، کپور سرگُنده، کپورچه، کپور علف‌خوار (آمور)، بیاح، و قزل‌آلای رنگین‌کمان) در دریاچه شناسایی شد. بیش‌ترین اندازه جمعیت در ماهی بیاح no/ha/12h 20000 بود. بیش‌ترین درصد خوراک ماهیان از دتریتوس بود. بیش‌تر ماهیان همه‌چیزخواری (omnivory) و همه‌گرایی (holistic) نشان دادند و در نوع خوراک هم‌پوشانی زیادی داشتند. در پاییز (بیش‌ترین تنوع و تراکم ماهیان) گوناگونی و پیچیدگی شبکه غذایی بیشینه بود (33زنجیر ارتباط)، و تعداد زنجیرهای ارتباط غذایی دریاچه در کل سال 40 بود. زنجیر اصلی گردش مواد به سوی ماهیان در پاییز مواد خاشاکی (دتریتوس)، زوپلانکتون، و جلبک‌های رشته‌یی، در زمستان دتریتوس، در بهار گیاه زنده و دتریتوس، و در تابستان دتریتوس، گیاه زنده، حشره و زوپلانکتون بود. این شبکه غذایی با زنجیرهای کوتاه موجب کاهش تنوع زیستی ماهیان دریاچه خواهد شد، که از اکنون با غالب شدن گونه مهاجم بیاح و کاهش شدید گونه‌های بومی کاملا آشکار شده است. برای رساندن اکوسیستم دریاچه به شرایط تعادل و بهترین تولید در آن، پیشنهاد می‌شود شیوه‌ی ماهی‌گیری با کاربرد چشمه‌ی تور با اندازه کوچک محدود کرده شود، تا با بردن فشار ماهی‌گیری به سوی بیاح، جمعیت آن کاهش داده شود و امکان افزایش جمعیت ماهیان بومی فراهم آورده شود.