چکیده
سد مخزنی ژاوه سنندج در دست ساخت بوده و هنوز آبگیری و مورد بهره برداری قرار نگرفته است. این سد بر روی رودخانه سیروان بعد از دو سرشاخه اصلی گاوه رود و قشلاق واقع است. مشخص نمودن وضعیت کیفی آب سرشاخه ها، از مهمترین اولویت مطالعاتی قبل از بهره برداری سد می باشد. بر این اساس، نمونه برداری در 5 ایستگاه منتخب در منطقه مورد مطالعه به صورت فصلی در سال 1400 صورت گرفت. در مجموع 10 خانواده شامل Chironomidae، Lumbriculidae، Simulidae، Baetidae، Hydropsychidae، Erpobdelidae، Glosiphonidae، Gamphidae، Unionidaeو Potamidae شناسایی شدند. میزان مواد آلی (TOM) نشان داد که ایستگاه 2 بیشترین میزان درصد مواد آلی را در کل دوره به خود اختصاص داد و اختلاف معنی داری با سایر ایستگاه ها داشت (05/0>p). بررسی وضعیت کیفیت آب با استفاده از شاخص هلسینهوف نشان داد که مقدار این شاخص در ایستگاه‌های مختلف از 98/5 در ایستگاه 1 تا 00/8 در ایستگاه 2 متغیر بود. در مجموع 2003 عدد ماهی صید شد که متعلق به 13 گونه بودند، ماهیان شناسایی شده به 3 خانواده کپور ماهیان (Cyprinidae)، مارماهیان خاردار آب شیرین (Mastacembelidae) و سگ‌ماهیان جویباری (Nemachielidae) تعلق داشتند. تنوع گونه ای ماهیان از ایستگاه 1 (بالادست) به ایستگاه‌های 2 و 3 کاهش پیدا نمود که احتمالا تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی نظیر انواع آلودگی‌ها بود، ولی در ایستگاه 5 از حداکثر میزان برخوردار بود که احتمالا به دلیل تغییر شرایط زیستگاهی نظیر افزایش دبی و عمق آب و... با اضافه شدن سرشاخه گاوه رود با آب نسبتا پاکیزه به سرشاخه قشلاق و تشکیل رودخانه سیروان می باشد. طبقه بندی کیفی آب براساس یکپارچگی اکولوژیک Karr نشان داد که ایستگاه‌های 1 و 4 به‌ترتیب به میزان عددی 40 و 42 در طبقه کیفی خوب قرار داشته و ایستگاه‌های 3 و 5 به‌ترتیب به میزان عددی 9 و 34 در طبقات کیفی آب بسیار کم و متوسط قرار گرفتند. بدین ترتیب مدیریت و ساماندهی تمام منابع آلاینده‌های نقطه‌ای و غیر نقطه‌ای در شاخه‌های اصلی قشلاق و گاوه‌رود ضروری است.