چكيده
ماهی‌‌ها برای حرکت مؤثر و پذیرش محیطی که در آن وارد می‌‌شوند، نیازمند سازگاری هستند. مخاطرات و تهدیدهای موجود در مسیرهای طبیعی عبور بچه ماهیان خاویاری از آب شیرین برای رسیدن به دریا، سبب شد تا آبراهه اسکله کیاشهر، کرگانرود و پل رود، به عنوان مسیرهای منتهی به دریای خزر در محدوده استان گیلان برای عبور موفق این بچه ماهیان مورد بررسی قرار گیرند.آبراهه اسکله کیاشهر در پارک ملی بوجاق واقع شده است. رودخانه کرگانرود در غرب استان در شهر تالش و رودخانه پلرود که از دامنه‌‌های شمالی البرز سرچشمه می‌‌گیرد، در شرق استان و مجاورت شهر شلمان واقع شده است. عملیات نمونه‌‌برداری در سه مرحله قبل، بعد و در زمان رهاسازی بچهماهیان خاویاری در ۳ ایستگاه در هر یک از این مکان‌‌های رهاسازی انجام شد. فاکتورهای بررسی شده آب و رسوب شامل دماي آب، اسيديته، شفافيت و همچنین اكسيژن محلول (DO)، ارتو فسفات، نیترات، نیتریت، آمونیوم، BOD و COD آب، نوع دانهبندي بستر و شناسایی و شمارش موجودات کفزی بود. پس از اطمینان از عدم ایجاد شرایط بحرانی اکسیژن محلول و نتایج سایر فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب، رهاکرد بچه ماهیان شروع شد. در فصل رها کرد سال ۱۳۹۸ تعداد ۵۰۰۰ بچه ماهی از طریق قفس‌‌های شناور و هدایت قفس به دریا، در آبراهه کیاشهر رهاسازی شدند. در این بررسی ضریب رشد ۸/۴، درصد شاخص افزایش وزن ۱۵۰٪، سرعت رشد ۹/۰ و بازماندگی ۷۳ ٪ محاسبه شد. در بررسی دیگری که در همین آبراهه بر روی ۱۰۰۰ بچه ماهی خاویاری بدون استفاده از قفس با استفاده از سبدهای شناور سازگاری انجام شد، بازماندگی ۱۰۰ درصد با شنای فعال مشاهده شد. در رودخانه کرگانرود ۱۰۰۰ قطعه بچه ماهی ازونبرون (Acipenser stellatus) با میانگین وزن 58/0±56/1 گرم و میانگین طول کل23/1± 58/8 سانتی‌‌متر رهاسازی شد. 131 عدد از بچه ماهیان خاویاری طی 2 ساعت پس از رهاسازی به سمت پایین دست رودخانه حرکت کردند. 51 قطعه از بچه ماهیان با استفاده از ماشک در نزدیکی مصب صید شدند و 7 ساعت پس از زمان رهاسازی 41 قطعه بچه ماهی توسط دام مستقر شده در مصب صید گردیدند. در نزدیک مصب رودخانه پل رود 1000 قطعه بچه ماهی ازون برون و 1000 قطعه بچه ماهی تاسماهی ایرانی با وزن 2-1 گرم رهاسازی شد. یکی از مزیت‌‌های رودخانه پل رود پر آبی آن در فصل رهاسازی است،که معمولاً اکثر رودخانه‌‌های منتهی به دریا با کم آبی مواجهه می‌‌شوند. متأسفانه باوجود حجم آب مورد قبول در منطقه مصب، حضور متراکم لاین‌‌های صیادان غیر مجاز در عرض رودخانه مانع از بدست آوردن اطلاعات دقیقی از نتایج رهاکرد گردید و آنچه از امنیت مسیر برای خروج بچه ماهیان انتظار می رفت حاصل نشد. با مقایسه نتایج ۳ مسیر پیشنهادی برای رها کرد، آبراهه اسکله کیاشهر برای تکرار رها کرد در سال 1399 در مقیاس واقعی انتخاب گردید و مجدداً رهاسازی با مجموع حدود ۱۹۲ هزار قطعه بچه ماهي خاویاری در طی۱۲ تکرار در مقیاس واقعی سالیانه و متداول کارگاه تکثیر و پرورش شهید بهشتی انجام شد. در این رهاسازی از پن در آبراهه اسکله کیاشهر استفاده شد و عبور بچه ماهیان خاویاری از مسیر پن تا دریا با موفقیت ۱۰۰ درصدی انجام شد. بچه ماهیان خاویاری در نهایت با شنای فعال وارد دریا شدند. نتایج بدست آمده از نمونه‌‌برداری با استفاده از تور پرتابی یا ماشک در مسیر در دهانه رودخانه و محل ورود بچه ماهیان به دریا نیز مؤید ورود بچهماهیان به دریا بود.