چکیده
هدف از این تحقیق تعيين غلظت عناصر فلزی ، آلاینده های نفتی ( در آب و رسوب ) ، سموم کلره و شوینده ها (در آب) طی چهار فصل در نیم خط های مختلف حوزه جنوبی دریای خزر و علل تغییرات زمانی و مکانی آنها و مقایسه با حد مجاز استاندارد بود. نمونه برداری از اعماق 10 و 30 متر در مجاورت با قفس های پرورش ماهی در سواحل استان های گیلان، مازندران وگلستان در هشت نیم خط عمود برساحل (آستارا، بندرانزلی ، سفيد رود، تنکابن ، نوشهر ، بابلسر، بندرامیر آباد و بندر ترکمن) در فصول پاییز و زمستان 1397، بهار وتابستان 1398 انجام شد. آماده سازی نمونه های فلزات سنگین ، سموم کشاورزی، ترکیبات نفتی و دترجنت از طریق روش های استاندارد انجام و به ترتیب توسط دستگاه های جذب اتمی، کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا واسپکتروفتومتر اندازه گیری گردید. نمونه برداری آب با استفاده ازدستگاه نسکين در لایه های مختلف و نمونه برداری رسوبات بستر با استفاده از گرب صورت گرفت. در این بررسی در منطقه جنوب دریای خزر در اعماق کمتر از 10 متر میانگین غلظت آهن در نمونه های آب 2/0 میلی گرم برلیتربود. کمترین میانگین غلظت فلزات سنگین متعلق به عنصر جیوه و معادل 01/2 میکروگرم بر لیتر بود و میانگین سالانه فلزات سنگين کرم، نيکل ، روي ، آهن، مس ،جیوه،كادميم ، سرب وآرسنیک در آب به ترتیب برابر 003/0 ، 002/0 ،037/0 ،190/0، 051/0 ،02/0 ،047/0 ،007/0 و023/0 میلی گرم برلیتر بود. ترتیب میانگین سالانه غلظت فلزات سنگين در رسوبات به صورت Cr > Ni >Cu> Pb > Cd >Hg بود. نتایج اندازه گیری فلزات سنگین در رسوبات نشان داد که منابع فلزات سنگین مورد بررسی دراین تحقیق بیشتر طبیعی و ژئو شیمیایی است و منابع انسان ساخت تاثیر کمی دارد. میانگین سالانه هیدروکربن های نفتی درچهار فصل پاییز، زمستان، بهار وتابستان به ترتیب در آب 278/1، 255/0، 423/2 و553/1 میکروگرم برلیترودر رسوبات به ترتیب570/9، 658/0، 1177 و186/0 میکروگرم برکیلوگرم بود که حداکثر مقادیر در آب در ترانسکت آستارا و حداکثر مقادیر در رسوبات درترانسکت نوشهر ثبت شده است. درحالت کلی میانگین سالانه ترکیبات PAHs درآب 366/1 میکروگرم بر لیتر بوده ودر میان 16 ترکیب بررسی شده، فنانترن دارای حداکثر میانگین سالانه بود. میانگین سالانه ترکیبات PAHs دررسوبات حدود 297میکروگرم برکیلوگرم بود و بالاترین غلظت ها در فصل زمستان 97 ثبت شد. میانگین سالانه ترکیبات ارگانو کلره در آب 462/0 میکروگرم بر لیتر بود ودر میان 16 ترکیب ارگانو کلره ترکیب ایندوسولفانⅡ حداکثر میانگین سالانه را نشان داد . حداکثر میانگین غلظت سالانه سموم ارگانو کلره ( OCPs )در آب 77/12 میکروگرم برلیتربود و بیشترین مقدار در فصل تابستان ثبت گردید این مقادیر در مقایسه با استانداردهای جهانی در اکثر ترانسکت ها پایین تر از حدود استاندارد بود. میانگین سالانه دترجنت در آب(371/0) میلی گرم برلیتر بود که حداکثر مقدار مربوط به نیم خط سفید رود در فصل بهار بود و میزان غلظت LAS پایین ترازاستانداردهای جهانی بود.