چکیده
صید ماهیان سطح زی ریز (ساردین و موتوماهیان) در آبهای خلیج فارس و دریای عمان از اهمیت بالایی در اقتصاد شیلاتی و معیشت جامعه محلی برخوردار است و ذخایر این ماهیان در استان هرمزگان از فراوانی بالایی برخوردارند . داده های متغیرهاي مرتبط با فعالیت صیادي ، به روش پرسشنامه ای و مصاحبه حضوری جمع‌آوري شد. داده‌ها شامل ساختار مالکیت شناورها، اشتغال، هزینه‌ها، معیشت، سوددهی، نرخ سرمایه‌گذاري، وام، یارانه، نرخ فعالیت و جمعیت‌شناسی در سال 1398 بود. در این تحقیق اطلاعات مربوط به 104 عامله پرساین دوقایقی (حدود 30 درصد از کل جامعه آماری) در سه منطقه جزیره قشم، بندرلنگه و بندرجاسک مورد بررسی قرار گرفت. بیش از 92 درصد مصاحبه شوندگان، نقش مالکیت را در شناورهای پرساین دوقایقی داشتند، هرچند که افراد با موقعیت شغلی ناخدا و یا ملوان نیز در بین مصاحبه شوندگان قرار داشتند. مشخص شد در شناورهای پرساینر دوقایقی که مالک بر روی انها فعالیت داشت مقدار درآمد حدود 5/0 درصد افزایش و مقدار هزینه‌های متغیر حدود 6/9 درصد کاهش داشته است. درمجموع مشخص شد که ناوگان صیادی پرساین دوقایقی در هرمزگان 3382 فرصت شغلی را ایجاد کردند که که زمینه اشتغال و معیشت را برای 3811 نفر مهیا میکند و نرخ اشتغال ثابت به ازای هر شناور 7/9 نفر بود. میانگین ساعت کاری تمام وقت به ازاء هر شناور برای پرساینرهای دوقایقی برای منطقه جزیره قشم، بندرلنگه و بندرجاسک بهترتیب 5/6، 1/3 و 8/2 ساعت و در مجموع برای کل شناورهای استان هرمزگان 9/4 ساعت محاسبه شد. نسبت ساعات کاری سالانه بر اساس مقیاس کشوری (2112 ساعت در سال) برای مناطق صیادی بندرلنگه، قشم و جاسک به ترتیب 22/0، 52/0 و 19/0 محاسبه شد. به عبارت دیگر هر خدمه در شناورهای پرساینر ساردین در بندرلنگه 22 درصد، در جزیره قشم 52 درصد و بندرجاسک 19 درصداز ساعات کاری سالانه کشوری را در سال 1398 مشغول به کار بود. روزهای دریاروی شناورهای مناطق جزیره قشم، بندرلنگه و بندرجاسک به ترتیب 33480، 19680 و 5850 روز دریاروی محاسبه شد منطقه جزیره قشم به دلیل فراوانی ذخیره و بیشتر بودن شناورهای فعال نسبت به دو منطقه دیگر 57 درصد از روزهای دریا روی شناورهای پرساین دوقایقی استان هرمزگان را بخود اختصاص داده اند. هزینه پرسنلی 6/47 درصد، هزینه های انرژی 5/32درصد، هزینه های عملیاتی8/7درصد، هزینه های تجاری5 درصد، هزینه های تعمیر و نگهداری 7 درصد از کل هزینه‌های متغیر را در ناوگان صید پرساین دوقایقی استان به خود اختصاص داده است. مقدار صیدحاصل از 348 عامله پرساین دوقایقی در هرمزگان حدود104 هزارتن تخمین زده می شود، که درآمد حاصل از آن 6/306 میلیارد تومان برآورد شده است، سرانه درآمد هر عامله صیادی 881 میلیون تومان بدست آمده است. میزان درآمد ناخالص حاصل از صید ناوگان پرساین دوقایقی 6/74 میلیارد تومان و سرانه درآمد ناخالص هر عامله صیادی 5/214 میلیون تومان محاسبه شده است. ارزش افزوده ناخالص در فعالیت صیادی این شناورها 6/205 میلیارد تومان و سرانه ارزش افزوده ناخالص به ازای هر عامله صیادی 9/509 میلیون تومان بدست آمده است. شناورهای منطقه جزیره قشم با 61 درصد بیشترین سهم را در ارزش افزوده ناخالص داشتند و پس از آن شناورهای بندرلنگه و بندرجاسک به ترتیب با 22 و 17 درصد قرار گرفتند. میزان دستمزد بر اساس ساعات تمام وقت کشوری 8/81 میلیون تومان و بر اساس ساعات تمام وقت بین المللی 3/77 میلیون تومان محاسبه شد. بهرهوری نیروی کار بر اساس ساعات تمام وقت کشوری 128 میلیون تومان و بر اساس ساعات تمام وقت بین المللی 121 میلیون تومان بدست آمد.جامعه صیادی شاغل در ناوگان پرساین دوقایقی را افراد جوان با 9/31 سال سن تشکیل می دادند، حدود 15 درصد از آنها دارای تحصیلات دیپلم و بالاتر بودند. اندازه خانواده پرسنل شاغل در این ناوگان16910 نفر براورد شده است که 58 درصد آنها در جزیره قشم قرار داشتند. بطور میانگین تعداد افراد خانواده در پرسنل ناوگان 6/4 نفر محاسبه شد. سهم فعالیت صیادی در تأمین معیشت و درآمد افراد شاغل در ناوگان صیادی پرساین دوقایقی در استان هرمزگان در سال 1398 حدود 7/95 درصد بود. ناوگان صیادی پرساین دوقایقی هرمزگان در سال 1398 برای صید 104 هزار تن ماهیان سطح زی ریز (ساردین و موتوماهیان) 2/17 میلیون لیتر سوخت مصرف کردند و راندمان تولید این مقدار صید 14/0 محاسبه شد؛ به عبارت دیگر برای صید و تولید 1 تن از آبزیان 14/0 تن سوخت مصرف شد.