مطالعه فیزیولوژیک جهت بررسی نارسائیها
در القای تکثیر مصنوعی ماهی ازون برون
محمود بهمنی
با همکاری :
رضوان اله کاظمی ـ سید یعقوب وهابی ـ علی حلاجیان ـ محمود پوردهقانی ـ
سهراب دژندیان ـ رضا ملکزاده ـ محمود محسنی ـ باقر مجازی امیری
استان گیلان ـ شهرستان رشت
انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری
بخش آبزی پروری
شماره ثبت
10230/84
وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران ـ انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری
چکیده
بمنظور شناسایی شاخصهای مناسب فیزیولوژی تکثیر و رفع معضلات موجود در تکثیر مصنوعی ماهیان ازونبرون، بکارگیری فرمولاسیون جدید از GnRH و ترکیب تلفیقی آنتیدوپامین دامپریدون از طریق روشی نوین و برای اولینبار در کشور بانجام رسید. در این پژوهش طی سه فاز مطالعاتی تعداد 172 عدد مولد ازونبرون (شامل 76 مولد نر و 96 مولد ماده) بررسی شدند. بطوریکه در فاز اول مطالعه (1379) تعداد 25 عدد مولد ماده و 22 عدد مولد نر، در فاز دوم مطالعه (1380) تعداد 31 عدد مولد ماده و 34 عدد مولد نر و در فاز سوم مطالعه (1381) تعداد 60 عدد مولد ازونبرون صید شده از صیدگاههای حواشی رودخانه سفیدرود در استان گیلان شامل 40 عدد مولد ماده و 20 عدد مولد نر از طریق تزریق یک مرحلهای در مولدین نر و دو مرحلهای در مولدین ماده (بصورت کنترل بیوفیزیولوژیک) مورد مطالعه قرار گرفتند.
جهت افزایش ویسکوزیته محلول تزریقی در فرآیند جذب پس از تزریق عضلانی در دومین پلاک پشتی از پروپیلن گلایکل (PG) استفاده شد. تیمارهای مورد مطالعه شامل دوزهای 10، 15، 20 ، 30، 40، 50 و µg/kg BW 60 از GnRH همراه با دوزهای 1 و mg/kg BW 2 و یا بدون دامپریدون برحسب درجه رسیدگی مولدین بود.
شاخص قطبیت (PI) رسیدگی جنسی در مولدین ماده با استفاده از تعیین موقعیت هسته زایشی (GV) و در مولدین نر براساس کیفیت گناد (testis) و اسپرمها انجام پذیرفت. بطوریکه شاخص رسیدگی جنسی (GV) در مولدین ماده مورد بررسی در محدوده 3/14 ـ 64/3 بود.
نتایج حاصل مبین آن است که کاهش سطوح استرس در مراحل صید، حمل و نقل، نگهداری و دستکاری، انتخاب مولدین با مورفولوژی مطلوب، امکان افزایش توان تولید مثلی در مولدین را موجب خواهد شد.
تحلیل یافتهها حاکی از آن است که مولدین نر در دوزهای 20 و µg/kg BW 30 از GnRH بترتیب همراه با دوزهای 1 و mg/kg BW 2 دامپریدون و مولدین ماده در دوزهای 10، 15 و µg/kg BW 20 از GnRH بهمراه دوز mg/kg 2 دامپریدون در صورت دارا بودن شرایط مناسب فیزیولوژیک منجمله شاخص زیستی کنترل مهاجرت هسته زایشی تا بروز پدیده GVBD مناسبترین شرایط جهت اوولاسیون، اسپرمیشن و در نتیجه تکثیر مصنوعی را برحسب وضعیت ایدهال درجه حرارت آب دارا میباشند.
بررسی فرمولاسیون نهایی ترکیب تلفیقی GnRH و آنتیدوپامین دامپریدون طی فازهای اول و دوم، منجر به دستیابی پروتکل پیشنهادی تکثیر مصنوعی مولدین ازونبرون در فاز نهایی مطالعه گردید. شاخصهای زیستی و غیرزیستی در ماهیان مورد مطالعه نیز مبین مقادیر طول فورک به میزان حداقل 117، حداکثر 144 و میانگین 09/1 ±02/129 سانتیمتر، وزن کل به میزان حداقل 7، حداکثر 15 و میانگین 3/0± 53/10 کیلوگرم، سن به میزان حداقل 10، حداکثر 16 و میانگین 216/0± 75/12 سال، وزن کل تخمک به میزان حداقل 1000، حداکثر 2900 و میانگین 8/73± 08/1923 گرم، تعداد در گرم تخمک به میزان حداقل 82، حداکثر 129 و میانگین
9/1± 23/96 عدد، درصد لقاح به میزان حداقل 6، حداکثر 90 و میانگین 06/5± 37/53 درصد، هماوری مطلق به میزان حداقل 112800، حداکثر 249400 و میانگین9/5420± 62/180384 عدد، GSI به میزان حداقل 14، حداکثر 5/25 و میانگین 41/0± 131/18، HSI به میزان حداقل 48/0، حداکثر 1/1 و میانگین 1/0± 8146/0، دمای آب در زمان تزریق به میزان حداقل 16، حداکثر 21 و میانگین 3/0± 88/18 درجه سانتیگراد بود.
همچنین بررسی وضعیت شاخصهای هورمونی و بیوشیمیایی مولدین ماده ازونبرون تکثیر شده در فاز نهایی مطالعه نشان داد که مقادیر هورمونهای 17-آلفاهیدروکسی پروژسترون به میزان حداقل 0/0، حداکثر 74/0 و میانگین ng/ml 013/0± 103/0، پروژسترون به میزان حداقل 017/0 ، حداکثر 263/0 و میانگین ng/ml
008/0 ± 085/0، 17- بتااسترادیول به میزان حداقل 579/0، حداکثر 31/8 و میانگین ng/ml 32/0 ± 86/5 ، تستوسترون به میزان حداقل 8/3، حداکثر 168 و میانگین ng/ml 3/6 ± 65/83 و مقادیر متابولیتهای گلوکز به میزان حداقل 26، حداکثر 108 و میانگین mg/dl 03/2 ± 23/51 و کلسیم به میزان حداقل 3/3، حداکثر 66/11 و میانگین mg/dl 25/0 ± 45/8 بود.
با توجه به یافتههای حاصل در صورت دارا بودن کیفیت مورفولوژیک و فیزیولوژیک مناسب در مولدین، امکان جایگزینی فرمولاسیون جدید GnRH با ماده تلفیقی دامپریدون که طی مطالعات حاضر بدست آمده است براساس دستورالعملی جدید با راندمان بالا وبعنوان جایگزین علمی بسیار مناسب برای عصاره هیپوفیز و سایر آنالوگهای گنادوتروپینی جهت انجام تکثیر مصنوعی در ماهیان مولد ازونبرون در مراکز تکثیر و پرورش تاسماهیان، باثبات رسید و توصیه میگردد.
واژههای کلیدی: بیوتکنیک تکثیر مصنوعی، فرمولاسیون GnRH، آنتاگونیست دوپامین، دامپریدون، ازونبرون