تالاب آجی گل / Ajigul wetland
نقشه پراکنش جغرافیایی
نام زیستگاه:
تالاب آجی گل
نام انگلیسی زیستگاه:
Ajigul wetland
موقعیت جغرافیایی:
تالاب آجی گل در جنوب رودخانه مرزی اترک به فاصله 75 کیلومتری شمال شهر گنبدکاووس واقع است.موقعیت جغرافیایی این تالاب N3724 و E5438 می باشد.آجی گل مساحت 320 هکتاری دارد. با ارتفاع 5 منر از سطح دریا.
طبقه بندی زیستگاهی :
تالاب آجی گل از دسته تالابهای داخل خشکی بوده و از نوع چپ به راست و در اکوسیستمی بیابانی واقع گردیده است.
خصوصیات اکولوژیکی :
این تالاب از پوشش گیاهان آبزی نظیر لویی، نی، سازو انبوهی برخوردار است. که شرایط مناسبی برای تخم گذاری پرندگان آبزی و کنارآبزی مهاجر زمستان گذران ایجاد می کنند.
ویژگیهای شاخص :
این تالاب جزو تالابهای کشیده به حساب می آید. آجی‌گُل دارای آب شور و لب شور می باشد و در زبان ترکمنی به معنای «دریاچه تلخ» یا " دریاچه شور" است.
تنوع زیستی :
پرندگان : فلامینگو ، غاز پیشانی سفید ، پلیکان سفید ، پلیکان پاخاکستری ، قوی گنگ ، قوی فریاد کش ، انواع کشیم ها ، بو تیمار های کوچک ، سلیم ها و پرستو ها. تاکنون 85 گونه پرنده شامل 19 گونه بومی و 66 گونه مهاجر در این تالابها شناسایی شده اند. از پستانداران حاشیه تالابها می توان به گراز، روباه معمولی و ترکمنی، گربه دشتی،گرگ، شغال، تشی، جرد، موش کور و خارپشت گوش بلند اشاره کرد.
گونه های شاخص :
پوشش گیاهی: مهم ترین گونه های گیاهی این تالاب عبارتند از : Typha angustifolia– لوئی–گرز Tamarix aphylla شورگز– گز شاهی Potamogeton pectinatus بارهنگ آبی شانه ای– Phragmites australis نی – Ceratophyllum demersumعلف شاخی غوطه ور Ranunulus trichophyllus آلاله میوه کرکی Juncus spp صوف-سازو Polyg
ارزش حفاظتی:
این تالاب از آنجاییکه از کانونهای زادآوری پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی است، در سال ۱۳۵۴ این تالاب به همراه دو تالاب دیگر (آلاگل و آلماگل) تحت یک عنوان به لحاظ داشتن معیارهای تالابی در فهرست کنوانسیون حفاظت از تالابها (رامسر) به ثبت رسید.
ارزش شیلاتی :
در تالاب آجی گل نزدیک به 8 گونه ماهی وجود دارد که 4 گونه آن شامل کلمه، سیاه ماهی ، آلبرنوس و " باربوس بومی و 4 گونه دیگر شامل کپور معمولی ،آمورچه، گامبوزیا و تیره کولی از گو نه های غیر بومی هستند.
ارزش محیط زیستی :
نقش مهمی در کنترل سیلابهای فصلی داشته، و در فهرست تالابهای آسیب پذیر قرار دارد.
ارزش اقتصادی/ اجتماعی :
از آنجا که دارای راههای دسترسی، محوطه های اطراق، چشم اندازهای دشتی، مرغزارهای وسیع و پرندگان بومی و مهاجر، همچنین استفاده های طبی می باشند، از نظر اکوتوریستی دارای اهمیت است. از نظر تامین آب دامداران محلی و شکار و صید پرنده و ماهی نیز با اهمیت است.
وضعیت مدیریتی و حفاظتی:
این تالاب زیر نظر اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گنبدکاووس اداره می شود . گارد حفاظتی در کنار این تالاب به گشتهای آبی و خاکی می پردازد. و سرشماری از پرندگان نیز انجام می گیرد.
مخاطرات و عوامل تهدید کننده:
عبور جاده از میان این تالاب ضمن بر هم زدن این اکوسیستم واحد این تالاب بزرگ را به دو تالاب کوچک با آسیب پذیری بیشتر تقسیم کرده است. شکار و صید بی رویه، چرای دام، وارد کردن گونه های غیر بومی، قطع اشجار و … از جمله عوامل تهدیدکنندة این تالاب به شمار می آیند.
توضیحات :
تالاب بین المللی آجی گل با مساحت 320 هکتار و حجم آب 7/2 میلیون متر مکعب ، در حدفاصل دو تالاب آلماگل و آلاگل قرار دارد. این تالاب یكی دیگر از تالاب های بخش داشلی برون است که در غرب روستای " اوخی تپه " و جنوب تنگلی قرار دارد . این تالاب همچنین در شمال " شوره زار آلاگل " و در فاصله 2 کیلومتری شرق دریاچه " شور " قرار دارد این تالاب در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده و مالکیتی دولتی دارد. منابع تامین آب تالاب از نزولات جوی و سیلابهای رودخانه اترک تامین میشود.تالاب بین المللی آجی گل از 2 بخش شرقی و غربی تشکیل شده كه بخش غربی آن نسبت به بخش شرقی عمیق تر است . عمق تالاب بین یک تا 5 متر اعلام شده است .
ماخذ :
راهنمای تالابهای ایرانی ثبت شده در کنوانسیون رامسر، مسعود باقرزاده کریمی و مهبد روحانی رانکوهی، 1385